miércoles, 30 de mayo de 2012

Ekuazioak

Matematikan, ekuazioa aldagai bat edo gehiago dituen berdintza aljebraikoa da, adibidez x+4=7, ekuazio bat da, non x, aldagaia den. Zenbakizko berdintzetan (2+3=5, esaterako) ez bezala, ekuazioa ez da oro har egiazkoa aldagaiaren edozein baliotarako (aurreko ekuazioan adibidez, x=5  ext{,  orduan}  5+4
e 7). Horrela, ekuazioa ebaztea berdintza betetzen duten aldagaien balioak aurkitzea da, ezezaguna aurkitzea alegia, ekuazioa identitate edo zenbakizko berdintza bihurtzeko (aurreko ekuazioan, x+4=7  ext{,  orduan}  x=7-4=3). Horrela, x, bakandu edo askatu egin dela esaten da.
Oro har, ezezagunak x, y, z, etab. hizkiez adierazten dira, eta konstanteak alfabetoko lehenengo hizkiez (a, b, c, eta abar).
Alfabeto-egiunez finkatzeko ideia, ezezagunak konstanteetatik desberdintzeko, François Viète matematikari frantziarrarena izan zen. François Viètek erabili zituen kontsonanteak aldagaietarako eta bokalak konstanteetarako.

Ekuazio motak

  • Aldagai edo ezezagun bakarreko ekuazioa: ezezagun horren balio egokiarentzat bakarrik egiaztatzen den ekuazioa; adibidez, 3x+1=10; x=3.
  • Aljebrako ekuazioa: ezezaguna aljebrako eragiketa arruntetara (batuketa, kenketa, biderketa, erroketa&) mendekotua duen ekuazioa. Aztertu ziren lehenengo ekuazioak aljebrakoak izan ziren; horretarako, hainbat polinomio berdindu ziren beren artean, balio ezezagunak argitzeko.
  • Ekuazio diferentziala, ezezagunak derinatu moduan agertzen direnean;
  • Integralen ekuazioa.
  • Aplikazio jakina duten ekuazioak ere badaude, aplikazio horren izenarekin izendatzen direnak; adibidez, mugimendu-ekuazioak, denbora-ekuazioak.

No hay comentarios:

Publicar un comentario